صمد محمدی کارشناس مسائل اقتصاد بین‌الملل در گفتگو با خبرنگار مهر با تأکید بر جایگاه ژئوپلیتیک و اقتصادی مسیر جلفا – نخجوان گفت: تکمیل تنها ۶۲ کیلومتر خط‌آهن می‌تواند ضمن راه‌اندازی کریدور شمال-جنوب، بدیلی برای کریدور جعلی «زنگزور» یا مسیر «ترامپ» نیز باشد.
وی با اشاره به موقعیت برتر ژئوپلیتیک ایران به‌ویژه عبور کریدور شمال – جنوب از کشور افزود: در ابتدای دهه ۲۰۰۰، روسیه که تازه از تبعات فروپاشی شوروی رها شده بود، به‌دنبال چرخش به‌سوی آسیا برای تقویت جایگاه اقتصادی و سیاسی خود بود. از سوی دیگر، هند نیز تحت فشار تحریم‌های هسته‌ای آمریکا تمایل داشت همکاری‌های اقتصادی خود را خارج از کنترل واشنگتن، به‌ویژه با روسیه به‌عنوان اصلی‌ترین بازمانده شوروی و متحد سابق هندوستان، توسعه دهد.
نقشه کریدور شمال به جنوب
محمدی بیان کرد: در چنین شرایطی، سه کشور ایران، روسیه و هند پایه‌گذار کریدور شمال – جنوب شدند. این پیمان دارای دبیرخانه‌ای است که در وزارت راه و شهرسازی ایران مستقر بوده و در حال حاضر حدود ۱۴ کشور آسیایی و اروپایی عضو این نهاد کریدوری هستند.
وی یادآور شد: این کریدور در اصل صرفاً یک مسیر ترانزیتی نیست بلکه بستری برای تقویت تعاملات اقتصادی و سیاسی میان اعضا محسوب می‌شود و می‌تواند نظم جدیدی در روابط منطقه‌ای ایجاد کند.
کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به اهمیت راهبردی کریدور شمال – جنوب تصریح کرد: این کریدور دارای شاخه‌های مختلفی است؛ از جمله شاخه شرقی که از آسیای مرکزی عبور می‌کند و هم‌اکنون فعال است، مسیر دریای کاسپین، مسیر رشت – آستارا و جلفا – نخجوان که دو مورد اخیر نیازمند تکمیل خطوط ریلی هستند.
به گفته وی، مسیر جلفا – نخجوان به‌دلیل نیاز به تنها ۶۲ کیلومتر ریل‌گذاری، نسبت به سایر مسیرها در اولویت قرار دارد.
محمدی با اشاره به مزیت زمانی و هزینه‌ای مسیر جلفا – نخجوان نسبت به مسیر رشت – آستارا افزود: مسیر ریلی جلفا تنها با احداث ۶۲ کیلومتر خط‌آهن در خاک ایران تکمیل می‌شود، شاخه‌ای از کریدور شمال – جنوب که نخجوان را از طریق ایران به جمهوری آذربایجان متصل می‌کند.
محمدی با اشاره به تحولات منطقه قفقاز گفت: اهمیت اتصال جلفا صرفاً به‌دلیل ترانزیت کالا نیست، بلکه جنبه ژئوپلیتیکی قابل‌توجهی دارد. در جنگ دوم قره‌باغ تلاش شد مسیرهای ارتباطی تغییر یابد تا ارتباط مستقیم میان ترکیه و جمهوری آذربایجان برقرار شود.
وی بیان کرد: طرحی که غربی‌ها از دهه ۹۰ میلادی به‌دنبال آن بودند تا مسیر عبور کالا و خطوط انرژی را تحت کنترل خود درآورند. در صورتی که ایران در تکمیل اتصال ریلی جلفا و آستارا نقش‌آفرینی کند، می‌تواند در معادلات پیچیده قفقاز دست برتر را به دست آورد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل با اشاره به طرح موسوم به «کریدور میانی» که از سوی ترکیه و کشورهای غربی دنبال می‌شود، ادامه داد: این مسیر شرق به غرب از آسیای مرکزی و قفقاز عبور کرده و هدف اصلی آن کاهش وابستگی اروپا به مسیرهای روسیه است.
وی در پایان تأکید کرد: اگر ایران در برابر این روند منفعل بماند، کریدور میانی می‌تواند به ابزاری برای حذف ایران از معادلات شرق – غرب تبدیل شود. در مقابل، تکمیل ریل جلفا می‌تواند این تهدید را خنثی کرده و در عین حال طرح ارمنستان برای تبدیل شدن به «چهارراه صلح» از طریق پیوستن به مسیرهای ترانزیتی بین‌المللی شرق-غرب و شمال-جنوب را نیز محقق سازد.
نقشه کریدور میانی
به گزارش مهر، تکمیل اتصال ریلی جلفا – نخجوان باید در صدر اولویت‌های راه‌اندازی کریدور شمال – جنوب قرار گیرد؛ چراکه هرگونه تعلل در اجرای این پروژه، به معنای از دست رفتن فرصت‌های راهبردی ایران در معادلات اقتصادی و ژئوپلیتیکی منطقه خواهد بود.
