سعید نوری کرم، کارشناس انرژی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه توسعه میادین نفت و گاز بهعنوان زیرساخت حیاتی انرژی کشور، امری الزامآور و راهبردی محسوب میشود، گفت: شواهد نشان میدهد که محدودیت در تأمین پایدار خوراک برای واحدهای پتروشیمی در سال ۱۴۰۲، موجب تحقق نیافتن بخش قابلتوجهی از ظرفیت تولید این صنعت شده است؛ بهگونهای که از مجموع ۱۹.۴ میلیون تن تولید محققنشده، بیش از ۱۲ میلیون تن ناشی از کمبود خوراک بوده است.
وی ادامه داد: از این مقدار، ۷.۶ میلیون تن مربوط به شرکتها و مجتمعهایی است که مستقیماً تابع سیاستهای تخصیصی وزارت نفت هستند و ۴.۴ میلیون تن دیگر نیز در نتیجه کمبود خوراک در واحدهای بالادستی و به تبع آن کاهش خوراکهای بینمجتمعی در زنجیرههای میاندستی و پاییندستی ایجاد شده است.
نوری کرم با اشاره به اینکه ساختار خوراک صنعت پتروشیمی بهطور چشمگیری متکی بر منابع گازی است، خاطر نشان کرد: ۷۳ درصد از خوراک مصرفی از خوراکهای گازی تأمین میشود و بیش از ۳۳ درصد آن مختص گاز طبیعی است. این وابستگی شدید، بهویژه در دورههای اوج مصرف داخلی، منجر به کاهش تخصیص خوراک گازی به واحدهای پتروشیمی و کاهش یا توقف عملیات تولید برخی از واحدها شده است.
وی ادامه داد: برآوردهای اقتصادی حاکی از آن است که این محدودیت سبب از دست رفتن سالانه ۳ تا ۵ میلیارد دلار درآمد ارزی کشور شده است. بنابراین، توسعه میادین نفت و گاز و افزایش ظرفیت تولید آنها برای تضمین تأمین پایدار خوراک، حفظ عملکرد صنعت پتروشیمی و ارتقای امنیت درآمدهای ارزی، یک ضرورت راهبردی و ملی است.
این کارشناس انرژی تاکید کرد: در کنار توسعه میادین، پایبندی به اقدامات تکمیلی برای ارتقای بهرهوری و افزایش تابآوری زنجیره تأمین انرژی ضروری تلقی میشود. بهعنوان نمونه، مهمترین این اقدامات در بخش زنجیره ارزش شامل: تنظیمگری مؤثر در تخصیص بهینه سوخت و خوراک گاز بهمنظور ارتقای کارایی منابع در بخشهای مصرفکننده انرژی، افزایش بازیافت ترکیبات NGL در واحدهای بالادستی برای بهبود انعطافپذیری و تابآوری خوراک پتروشیمی، توسعه ظرفیت پالایش نفت با رویکرد تقویت و متنوعسازی زنجیره ارزش پتروشیمی و ارتقای امنیت انرژی، بهینهسازی عملکرد تجهیزات گازی و بهکارگیری سوختهای ترکیبی نظیر متان و هیدروژن در کورهها محسوب میشوند. پیادهسازی همزمان این راهبردها، زمینهساز تضمین پایداری، انعطافپذیری و کارآمدی زنجیره ارزش انرژی کشور خواهد بود.
وی با اشاره به اینکه توسعه میادین مشترک باید در اولویت قرارگیرند، ادامه داد: برخی از میادین مشترک نفتی کشور شامل آبان، پایدار غرب، آذر، چنگوله، سهراب، اروند، یاران، آزادگان جنوبی، آزادگان شمالی، یادآوران، آرش، اسفندیار و فروزان و همچنین برخی از میادین گازی مشترک نظیر رشادت، سلمان، بلال و فرزاد الف و ب هستند که توسعه آنها در حال پیگیری است. اهمیت این میادین در آن است که بهرهبرداری به موقع از آنها، پیش از هر چیز، تضمینکننده تأمین پایدار خوراک پالایشگاهها و واحدهای پتروشیمی بوده و به حفظ ظرفیت تولید صنایع پاییندستی کمک میکند.
این کارشناس انرژی اضافه کرد: علاوه بر این، توسعه میادین مشترک موجب کسب درآمدهای ارزی پایدار، جلوگیری از هدررفت منابع، ارتقای امنیت انرژی و افزایش تابآوری زنجیره تأمین انرژی کشور میشود.
وی با اشاره به اینکه توسعه میادین نفت و گاز به منظور افزایش ظرفیت صادراتی و ارتقای جایگاه کشور در بازار انرژی جهانی ضرورتی انکارناپذیر است، اضافه کرد: از منظر منافع ملی، اولویت راهبردی باید به توسعه میادین مشترک اختصاص یابد. به دلیل آنکه میادین واقع در قلمرو جغرافیایی ایران حتی در صورت تأخیر در بهرهبرداری، برای نسلهای آینده محفوظ خواهند ماند؛ اما در میادین مشترک، هرگونه تعلل به برداشت بیشتر طرف مقابل منجر شده و این امر در عمل به معنای از دست رفتن بخشی از منابع ملی، کاهش سهم ایران از مخازن نفتی و گازی و تضعیف موقعیت ژئوپلتیکی کشور در معادلات انرژی منطقه خواهد بود.
نوری کرم اضافه کرد: توسعه به موقع میادین مشترک نه تنها از منظر اقتصادی و تأمین خوراک صنایع پاییندستی اهمیتی ویژه دارد، بلکه بهعنوان ابزاری برای صیانت از حقوق بین نسلی و جلوگیری از انتقال یک طرفه ثروت ملی به کشورهای دیگر نیز باید در صدر اولویتهای سیاستگذاری انرژی قرار گیرد.
