به گزارش خبرنگار مهر، امروز (یکشنبه، ۲۲ تیر) نشست اقدامات، سیاست‌ها، راهبردها و برنامه‌های معاونت توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در خصوص اشتغال مهاجران در ایران در محل این وزارتخانه برگزار شد.
مالک حسینی، معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت کار در این نشست گفت: روز گذشته آخرین آمار وضعیت کار از سوی مرکز آمار منتشر شد که نرخ بیکاری به ۷.۳ درصد کاهش یافته است.
وی افزود: تداوم کاهش نرخ بیکاری امیدبخش است اگرچه نرخ مشارکت بهار امسال نسبت به مشابه سال قبل تغییری نداشته است.
این مسئول دولتی در ادامه به حضور اتباع خارجی در بازار کار ایران اشاره کرد و ادامه داد: امروز اکثریت بازار کار در اختیار مشاغل غیررسمی است که برای تأمین آینده آنها و بحث بیمه این گروه مسئله مهمی برای حوزه کار است.
وی اضافه کرد: در این راستا سازمان تأمین اجتماعی پیگیر بیمه حمل و نقل برخط هستند.
معاون توسعه کارآفرینی و اشتغال وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در ادامه موضوع مشاغل رسمی به فعالیت کارگران افغانستانی پرداخت و گفت: بر اساس اعلام وزارت کشور بیش از ۶ میلیون افغانستانی در ایران حضور دارند که تا کنون با توجه به مسائل پیش آمده در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه حدود ۷۰۰ هزار آنها از کشور اخراج شدند؛ البته این خروج طی ۶ ماه بوده و موضوع ساماندهی اتباع خارجی از چند ماه قبل آغاز شده است.
وی تصریح کرد: بر اساس آمار بیش از ۹۲ درصد نیرو کار خارجی مربوط به اتباع افاغنه بوده که اگر این مسئله با اشتغال نیروی کار غیررسمی محاسبه شود این عدد به ۹۹ درصد می‌رسد.
حسینی با اشاره به موج‌های ورود مهاجران افغانستانی به کشور، اظهار کرد: ایران در نیم قرن اخیر، چهار موج مختلف ورود مهاجران افغانستانی را تجربه کرده که برآورد می‌شود پیش از تعدیل آمارها در یکی دو سال گذشته، مهاجران افغانستانی تا ۱۰ درصد جمعیت کشور را شامل شده‌اند، آماری که در سطح جهانی نادر است.
حسینی ادامه داد: بیش از ۴۰ سال است که جامعه ایرانی با سخت‌ترین تحریم‌ها و بحران‌های زیست‌محیطی مواجه بوده اما همواره رویکردی انسانی در قبال مهاجران داشته است. اگرچه برخی سیاست‌ها در سال‌های گذشته با رهاشدگی مواجه بود، اما سیاست فعلی مبتنی بر احترام و حفظ کرامت اتباع خارجی به ویژه افاغنه است.
وی با انتقاد از برخی ذهنیت‌های غلط نسبت به مهاجران در فضای عمومی کشور گفت: ایران تاکنون برای ورود نیروی کار از ۸۰ کشور جهان محدودیتی قائل نبوده است. نیروی کار خارجی باید به صورت قانونی و بر اساس ضوابط بین‌المللی وارد کشور شده و شناسنامه‌دار باشند. همان‌گونه که حتی طالبان در پذیرش اتباع ایرانی فاقد مدارک هویتی سخت‌گیری دارد، انتظار می‌رود بازار کار ایران نیز از شفافیت کامل برخوردار باشد.
وی با اشاره به آخرین آمارها افزود: در ماه‌های اخیر، از مجموع افرادی که طی طرح بازگشت مهاجران افغانستانی، حدود ۷۰۰ هزار نفر به کشور خود بازگردانده شدند که این روند از اوایل ۱۴۰۴ آغاز شده و تا امروز ادامه یافته است. شرایط بهداشتی، اسکان و تغذیه همه این افراد تا حد امکان رعایت شده اما عمده چالش در سرعت ورود و پذیرش آنان توسط طرف افغانستانی است.
فعالیت بیش از ۴۳۳ نیروی خارجی شناسنامه دار در کشور
معاون وزیر کار گفت: تا پایان خرداد ۱۴۰۴، در مجموع ۴۳۳ هزار و ۴۹۱ نفر نیروی کار خارجی شناسنامه‌دار در ایران فعالیت دارند که این رقم نسبت به ۲۴ میلیون نیروی شاغل ایرانی تنها حدود ۲ درصد از بازار کار را تشکیل می‌دهد. از این تعداد، کمتر از ۱۰ هزار نفر نیروی کار متخصص خارجی و حدود ۴ هزار و ۲۵۰ نفر نیروی کار خارجی غیرمتخصص محسوب می‌شوند. عمده نیروی کار خارجی فعال در بازار کار کشور یعنی نزدیک به ۴۳۳ هزار نفر از اتباع افغانستان هستند که کمتر از ۳ هزار و ۵۰۰ نفر آنها در بخش کارفرمایی و بقیه با کارت کار فعالیت می‌کنند.
این مسئول دولتی با اشاره به توزیع نیروی کار خارجی در بخش‌های مختلف تصریح کرد: ۵۳ درصد از آنان در حوزه ساختمان، نزدیک به ۱۹ درصد در صنعت، ۱۱.۱ درصد در کشاورزی و حدود ۰.۷ درصد در معدن مشغول به کار هستند.
حسینی همچنین توضیح داد: در کشورهای حاشیه خلیج فارس تا ۵۰ درصد نیروی کار خارجی است اما در ایران فقط ۲ درصد از کل نیروی کار به طور رسمی خارجی هستند. تنها در شرایط نبود جایگزین ایرانی، مجوز برای فعالیت نیروی کار خارجی صادر می‌شود. طبق استانداردهای جهانی نیز ۳ روش ورود به بازار کار رایج است؛ سرمایه‌گذاری، دریافت پیشنهاد کار یا صدور ویزای کاری توسط کارفرما که در نهایت منجر به صدور اقامت شغلی می‌شود.
وی با اشاره به حضور پررنگ خانواده‌های افغانستانی در مشاغل گروهی و خانوادگی گفت: آمار این نوع مشاغل از نزدیک به ۳ میلیون نفر مهاجر در بازار کار ایران برآورد می‌شود و بالای ۷۰ درصدشان در مشاغل خانوادگی فعالیت دارند و در مجموع حدود ۵ میلیون افغانستانی به طور غیررسمی و رسمی در بازار کار کشور حضور دارند.
وی درباره سیاست بازگشت مهاجران غیرمجاز توضیح داد: فقط حدود ۷۰۰ هزار نفر در قالب طرح بازگشت به افغانستان رفته‌اند. بقیه اغلب در ایران زندگی و کار می‌کنند و عمده آنها نیز در فرایندهای خانوادگی و مشاغل گروهی حضور دارند.
معاون وزیر کار درباره تأثیر نیروی کار افغانستانی بر جامعه ایران گفت: دیدگاه‌های متضادی درباره اثرگذاری این نیرو بر کسب‌وکار وجود دارد؛ برخی معتقدند خروج آنها بسیاری از کسب‌وکارها را آسیب‌پذیر می‌کند، برخی دیگر به دلیل ارزان‌تر بودن و عدم الزام کارفرما به پرداخت بیمه و مالیات، حضور آنان را موجب فشار بر نیروی کار ایرانی می‌دانند. اما باید توجه داشت که در مشاغل خاص و سخت مانند ساختمان و کشاورزی، نیروی کار ایرانی همواره نقش مدیریت داشته و ورود نیروی کار خارجی اغلب زمانی پذیرفته می‌شود که تقاضای ایرانی وجود نداشته باشد.
وی با بررسی آمار رشد اقتصادی افزود: در ۱۵ سال گذشته نرخ رشد اقتصادی کشور بین ۲ تا ۴ درصد در نوسان بوده است و برنامه هدف‌گذاری شده نیز دستیابی به رشد بالاتر است که در این صورت با رشد بازار کار ایرانی، نیاز به نیروی کار خارجی به حداقل خواهد رسید.
وی یادآور شد: مساله نیروی کار خارجی، مساله شفافیت و تعیین تکلیف است. امروز از مجموع بیش از ۶ میلیون مهاجر افغانستانی در کشور بر اساس آمار رسمی (آماری از جمعیت اتباع غیر مجاز اعلام نشده)، تنها زیر ۷۰۰ هزار نفر بازگشته‌اند، و حدود ۵ میلیون نفر همچنان اغلب در بخش غیررسمی بازار کار فعال هستند.
معاون وزیر کار تاکید کرد: موضو ع اصلی امروز ساماندهی، احراز هویت و تضمین حقوق هر دوطرف کارفرما و کارگر است تا بتوان مسیر مناسبی در بهره برداری از ظرفیت سرمایه انسانی منطقه دنبال کرد.
